Dr. Ceviz: Kalp ve beyin dostu

Psikiyatri Uzmanı Dr.Halil İbrahim Süslü kaleme aldı.

Ceviz, insan sağlığı için yararlı olan kuruyemişlerin başında gelmektedir.

Ceviz içeriğinde; insan sağlığına yararlı olan çoklu doymamış yağ asitleri Omega 3 ve Omega 6, protein, lif, antioksidan kapasite, bitkisel steroller, A, E, C, B1, B2, folik asit, pantotenik asit, niasin gibi vitaminler, demir, çinko, bakır, magnezyum, fosfor gibi mineraller ve daha birçok yararlı bileşikler fazlaca bulunmaktadır.

Güncel araştırmalar, esansiyel yağ asitlerinden Omega 6 ve Omega 3'ün 4/1 oranında, dengeli olarak alınması gerektiğini ortaya koymuştur. İşte ceviz, bu çoklu doymamış yağ asitlerini, tam da bu oranda ihtiva etmektedir. Bilindiği gibi, bu esansiyel yağ asitlerinin, vücut tarafından sentezlenmemesi nedeniyle, gıdalarla alınması zorunludur. Sahip olduğu bu özellik, ceviz tüketimini, bu yüzden vazgeçilmez kılmaktadır.

Yapılan son araştırmalar, Omega 3 yağ asitlerinin atardamarlardaki kan basıncını düşürerek hipertansiyonu kontrol altına aldığı, damar kasılmalarını azalttığı,tümör oluşumunu geciktirdiği, iltihabı hastalıklar, alerjik astım, bağışıklık sistemi ve sinir sisteminde tedavi edici özellikleri olduğunu ortaya koymuştur.

Omega 3 ve Omega 6 eksikliği, anne karnındaki bebeklerde, daha sonradan görülen ve kalıcı olan zeka geriliklerinin yanı sıra işitme, görme ve kavrama fonksiyonlarında da bozulmalara neden olmaktadır. Ayrıca yeterli oranda Omega 3 almayan çocukların, aşırı derecede hiperaktif olduğu, öğrenme zorluğu çektiği ve davranış bozukluklarına sahip olduğu belirtilmiştir. Çocuklarda ki, uyku problemi ve davranış bozukluklarının büyük çoğunluğunun nedeni Omega 3 eksikliğine bağlanmıştır.

Ceviz içeriğinde bulunan bu çoklu doymamış yağ asitleri, kan kolesterolünü düşürmeye yardımcıdır. Bu maddelerin, kalp damar sağlığını olumlu etkileyen özellikleri nedeniyle FDA, ceviz paketlerinin üzerine "Kalp sağlığını destekler" ibaresinin yazılmasını uygun görmüştür.

Cevizde bolca bulunan arginin ve ellagik asit ve diğer birçok bileşik hem tansiyon yüksekliğine hem de damar sertliğine karşı faydalıdır. Arginin, Nitrik oksit olarak bilinen önemli bir molekülün de yapımında ön plandadır. Nitrik oksit, damarların rahat bir şekilde gevşemesini, kanın hızla akmasını ve damar içinde pıhtı oluşmasını engeller. Bilindiği üzere nitrik oksit, erkeklerde ereksiyonu başlatan maddelerin başında gelmektedir ve yine yapılan bir çalışmada cevizin sperm kalitesini iyileştirdiği de tespit edilmiştir.

Ceviz beyin sağlığı için de son derece yararlı bir besindir. Hatta beyin yapısı ile cevizin benzerliği de son derece şaşırtıcıdır. Cevizin içerdiği gümüş iyonu, triptofan amino asidi, Omega 3 yağ asitleri beyin sağlığını olumlu etkilemektedir. Düzenli ceviz tüketenlerde depresyon, bunama ve otizm hastalıklarının daha az oranda görüldüğü bildirilmektedir.

Cevizde bulunan melatonin uyku sorunlarına karşı olumlu etkiye sahiptir ve aynı zamanda Anti Aging etki gösterir. Ayrıca ceviz bol miktarda serotonin ihtiva eder. Serotonin ise ruhsal iyilik hali oluşturan bir nörotransmitter'dir. Cevizle yapılan çalışmalarda, yaşa bağımlı motor ve bilişsel performansta düzelme ve öğrenmeyi iyileştirici, hafızayı güçlendirici, beynin serotonin metabolizmasını iyileştirici etkilerinin de olduğu saptanmıştır.

Cevizde bulunan fitosterollerin, göğüs, kolon ve prostat kanserine karşı önleyici etkileri olabileceği bildirilmektedir. Yapılan çalışmalar, cevizin içinde bulunan birçok besin maddesinin değişik mekanizmalarla, kanser karşıtı etki gösterebileceğini bildirmektedir. Elagik asit,Gamma tokoferol, piceatannol ve Beta sterol,bu mikro besinler içinde yer almaktadır.

Yapılan yeni çalışmalar, Omega 3'ten zengin cevizin, kandaki inflamatuvar sitokin ve diğer mediatörlerin seviyesini azalttığını göstermiştir. Ayrıca cevizde bulunan arginin ve diğer antioksidanların, anti inflamatuar etki ile birlikte endotel fonksiyonlarını destekleyici özelliğide de sahip olduğu anlaşılmıştır.

Başta ceviz olmak üzere,doymamış yağ asitlerinden zengin, enerjisi yoğun kuruyemişler açlık hissini azaltarak, daha sonraki öğünlerde, daha az kalori alınmasını sağlarlar ve metabolizmayı hızlandırırlar.

Esansiyel yağ asitlerinden Omega 3 ve Omega 6'nın insan beslenmesindeki önemi tartışılmazdır. Anne karnındaki bebeklik evresinden, yaşamın sonuna kadar geçen süreç içinde, bu yağ asitlerinin vücuda alınması zorunludur. Özellikle beyin gelişimine büyük katkısı olan esansiyel yağ asitleri, cevizin tüketimi yoluyla sağlanabilmektedir. Bu itibarla,ceviz tüketiminin önemi, topluma duyurulmalı ve tüketimi teşvik edilip arttırılmalıdır.

Günde 5-10 adet ceviz tüketmek, cevizin olumlu etkilerinin ortaya çıkması için yeterlidir. Bu, FDA verilerinde, günde 42,5 gram ceviz olarak belirtilmektedir. Buradan hareketle söylenebilir ki, 3 kişilik bir ailenin yılda, yaklaşık olarak 50-70 kilogram ceviz tüketmesi gerekmektedir.

Dr. Halil İbrahim Süslü - Psikiyatri Uzmanı