Vikingler de pulpa iltihabına kafa yormuş

Vikingler döneminde çağdaş diş hekimliği uygulamalarına rastlandı

İstanbul (Dentalhaber) Göteborg Üniversitesi tarafından yapılan araştırmada İsveç'in Varnhem kentindeki Viking Çağı nüfusunun diş hekimliği uygulamaları ilgili önemli ip uçlarıına ulaşıldı. 2005 yılında İsveç'in Skara belediyesindeki Varnhem Manastırı'nın arkasında yapılan kazılarda, 11. yüzyılın başlarında inşa edilmiş bir Hıristiyan taş kilisesinin kalıntıları ortaya çıkarıldı. Bu bugüne kadar İsveç'te bilinen en eski taş kiliseydi. O zamanlar Danimarka krallığının bir parçası olan Scania bölgesindeki bu taş kilisenin önünde daha da eski bir ahşap kilise vardı. Kilisenin hemen yakınında 10-12. yüzyıla ait binlerce mezarın yer aldığı geniş bir mezarlık tespit edildi . Bunlardan toplam 300 tanesi arkeolojik ve osteolojik analize tabi tutuldu.

Varnhem taş kilisesinin yakınında yapılan kazılarda Viking Çağı'na ait çeneler ve dişlere de rastlandı. Varnhem yerleşiminden kalan eşsiz ve kapsamlı kalıntı koleksiyonu, bilimadamlarına Viking Çağı'nda İsveç'teki ağız sağlığı hakkında kapsamlı bir fikir edinme fırsatı sundu.

171 kişiye ait 3 bin 293 dişi inceleyen araştırma ekibi, Viking popülasyonunun yüzde 49'unun bir veya daha fazla çürük lezyonuna sahip olduğunu keşfetti. Yetişkinlerin yüzde 13'ünde çoğunlukla köklerde çürüğe rastlanırken süt dişleri olan çocuklarda hiç çürük görülmedi.

Araştırma Vikinglerin yetişkinler arasında diş kaybının yaygın olduğunu ortaya koyuyor. Vikinglerin yaşamları boyunca dişlerinin ortalama yüzde 6'sını (20 yaş dişleri hariç) kaybettiği tespit edildi. Yaş ilerledikçe artan diş kaybı riskine rağmen Vikingler arasında kürdan kullanımı, ön dişlerin törpülenmesi ve enfekte dişlerin diş tedavisi gibi diş modifikasyonları da dahil olmak üzere gelişmiş diş hekimliği örneklerine rastlandı.

Yapılan araştırmada dikkat çeken bir başka nokta ise bazı azı dişlerinde, muhtemelen baskıyı hafifletmek ve enfeksiyonun neden olduğu şiddetli diş ağrısını gidermek için kurondan pulpaya doğru açılmış deliklerin bulunmasıydı.  Araştırmada bu deliklerle ilgili şu ifadelere yer verildi:

"Klinik ve radyografik olarak görülen büyük çürük lezyonlar, çürüklerin pulpaya çok yakın bir yere ulaşması nedeniyle incelenen Vikinglerden birçoğunun diş ağrısından muzdarip olduğunu göstermektedir.  Ayrıca yiyecek parçalarının açık çürük bölgelerine sıkışıp kalması, yiyecek sıkışmasına ve rahatsızlığa neden olması da muhtemeldir.Birkaç kişide kürdanların yaptığına benzer aşınma görülebiliyordu bu da interproksimal bölgelerden yiyecek artıklarını temizleme alışkanlığını gösteriyordu. Benzer aşınma diğer Viking Çağı dişlerinde  ve ayrıca Neandertaller kadar erken popülasyonlarda da bulunmuştur. Diş manipülasyonunun başka izleri de bulunmuştur; örneğin, mandibular birinci azı dişlerindeki bulguların, büyük olasılıkla ağrıyı hafifletmek amacıyla pulpa odasında bir açılma ve genişleme yaratıldığını gösteren iki vaka vardı. Başka bir vakada apikal enfeksiyonla birlikte maksiller kesici dişte ağır aşınma görüldü. Bunlar, bu popülasyondaki Vikinglerin diş hastalıklarına karşı, yalnızca ağrıyan dişlerin çekilmesinden daha karmaşık müdahaleler yaptığını gösteren ilginç ve önemli bulgulardır. Slovenya'daki Neolitik Dönem'e ait balmumu kullanılarak yapılan diş dolguları ve Neolitik Pakistan'da dişlerin delinmesi gibi tarih öncesi diş hekimliğine ait çeşitli arkeolojik örnekler mevcuttur. Ancak İsveç Viking kalıntılarında ilk kez diş patolojik durumlarının tedavisine dair işaretler bulundu."

Bilimadamlarının yukarıda açıklamasını yaptığı bu bulgunun, Vikinglerde diş hekimliği prosedürlerine göre çağdaş uygulamaları hatırlatan bir uygulama olduğunu belirtiyor.

Törpülenmiş ön dişlerin kimlik belirteçleri olarak kullanılmış olabileceği üzerinde duran biliminsanları, ağırlıklı olarak erkek vakaları kapsayan çalışmanın Varnhem'deki Viking diş hekimliğinin inanılandan daha gelişmiş olduğunu gösterdiğini ifade ediyor.